พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๖ ครองราชสมบัติ ๑๖ ปี (พ.ศ.๒๔๕๓-๒๔๖๘) พระชนมายุ ๔๖ พรรษาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ลำดับที่ ๖ แห่งพระบรมราชจักรีวงค์ เสด็จพระราชสมภพ.. เมื่อวันเสาร์ที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๒๓ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ที่ ๒๔ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและองค์ที่ ๒ ในสมเด็จพระศรีพัชริน ทราบรมราชินีนาถ พระราชชนนี พันปีหลวง ( สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี ) ได้รับพระราชทานพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธสมเด็จพระบรมราชนกนาถ และสมเด็จพระบรมราชชนีตรัสเรียกว่า“ ลูกโต “ได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนเทพทวาราวดี .. เมื่อพระชนมายุได้ ๘ พรรษาและเมื่อพระชนมายุได้ ๑๑ พรรษาได้เสด็จไปศึกษาวิชาการที่ประเทศอังกฤษ นับเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์แรก ที่ทรงได้รับการศึกษาจากต่างประเทศ ระหว่างประทับอยู่ที่แอสคอต ประเทศอังกฤษนั้นทางประเทศไทย สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเข้าาฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามกุฎราชกุมาร. ได้สวรรคตเมื่อวันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าอยู่หัว จึงได้ทรงพระกรุณาฯ สถาปนาสมเด็จ พระเจ้ามหาวิชราวุธขึ้นเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมงกุฎราชกุมารแทน ทรงศึกษาวิชาการทหารบก..ที่โรงเรียนนายร้อยแซนด์เฮิส์ เมื่อทรง สำเร็จการศึกษาจากแซนด์เฮิสต์ แล้วได้ทรงเข้ารับราชการ ในกรมทหารราบเบาเดอรัม (Durham Light Infantry) ที่นอร์ธ แคมป์. (North Camp) ณ ออสเตอร์ชอต และได้เสด็จฯ ไปประจำหน่วยภูเขาที่ ๖ ค่ายฝึกทหารปืนใหญ่ที่โอกแฮมป์ตัน (Okehampton) ต่อมาอีกหนึ่งเดือนได้เสด็จฯ ไปศึกษาที่โรงเรียนปืนเล็กยาวที่เมืองไฮย์ท (School of Musketry of Hythe) ได้รับประกาศนียบัตรพิเศษและเหรียญแม่นปืน เมื่อทรงสำเร็จการศึกษา ในด้านการทหารแล้ว ได้เสด็จฯ ไปทรงศึกษาวิชาประวัติศาสตร์ และกฏหมายที่วิทยาลัยไครสต์ เชิร์ช (Christ Church) มหาวิทยาลัยอ๊อกฟอร์ด ระหว่างปี พ.ศ.๒๔๔๒ ถึง พ.ศ.๒๔๔๔ ระหว่างที่ทรงศึกษาอยู่นั้นได้ทรงพระประชวรด้วยพระโรคพระอันตะ (ไส้ติ่ง) อักเสบ มีพระอาการมากต้องทรงรับการผ่าตัด ทันที พระองค์ได้ทรงพระราชนิพนธ์วิทยานิพนธ์ทางประวัติศาสตร์เรื่อง The War of the Polish Cuccession เสนอมหาวิทยาลัย
ในด้านที่เกี่ยวกับกิจกรรมของสโมสร พระองค์ท่านได้ทรงก่อตั้งสโมสรคอสโมโปลิตัน (Cosmopolitan Society) ขึ้นเพื่อเป็นแหล่งชุมนุมนิสิต มีการบันเทิงด้วย การแลกเปลี่ยนกันอ่านคำตอบวิชาที่ศึกษาอยู่ นอกจากนี้ยังได้ทรงเข้าเป็นสมาชิกสโมสรบุลลิงตัน (Bullington Club)... สโมสรคาร์ดินัล (Cardinal Club) และสโมสรการขี่ม้าอีกด้วยเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๓๗ เสด็จกลับประเทศไทยแล้ว ทรงเข้ารับราชการในตำแหน่งจเรทัพบก และทรงบัญชาการทหาร มหาดเล็กดำรงพระยศพลเอก เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสวรรคต เมื่อวันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ.๒๔๕๓ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร ก็ได้เสด็จเถลิงวัลยราชสมบัติสืบแทน ทรงพระนามว่าพระบาทสมเด็จพระมุงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หัว ได้มีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกจัดเป็น ๒ งาน คือ งานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เฉลิมพระราชมณเฑียร เมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๕๓ และงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช เมื่อวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๕๔ พระมเหสีและพระราชธิดา
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงประกอบพิธีอภิเษกสมรสกับคุณเปรื่อง สุจริตกุล ..พระสนมเอกและได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นพระสุจริตสุดา เมื่อวันที่ ๒๗ ตุลาคม พ.ศ.๒๔๖๔ ต่อมาได้ประกอบพระราชพิธีอภิเษกสมรสกับคุณประไพ สุจริตกุล ผู้น้องเมื่อวันที่ ๑๒ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๖๔ และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นพระอินทราณี ต่อมา ได้ทรงสถาปนาขึ้นเป็นพระวรราชชายาเธอพระอินทรศักดิ์ศจพระบรมราชินี เมื่อวันที่ ๑๐ มิถุนายนพ.ศ.๒๔๖๕ และเป็นสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิ์ศจีพระวรราชชายา เมื่อวันที่ ๑๕ กันยายน พ.ศ.๒๔๖๘ ส่วนพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวีนั้นเดิมคือ เจ้าจอมสุวัทนา (คุณเครือแก้ว) ทรงประกอบพระราชพิธีอภิเษกสมรสเมื่อวันที่ ๑๐ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๖๗ ได้โปรดเกล้าฯ สถาปนา ขึ้นเป็นพระนางเจ้าสุวัทนาพระวรราชเทวี เมื่อวันที่ ๑๐ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๖๘ ได้ประสูติพระราชธิดาคือ....... สมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เมื่อวันที่ ๒๔ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๖๘.พระราชกรณียกิจ สำคัญด้านการศึกษา ตามโบราณราชประเพณีเมื่อพระมหากษัตริย์เสด็จขึ้นครอง ราชย์ จะต้องสร้างวัดประจำรัชกาลไว้เป็นอนุสรณ์
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระราชดำริว่าวัดในประเทศไทยมี จำนวนมากอยู่แล้วและการสร้างวัดในสมัยก่อนนั้นจุดประสงค์ ประการหนึ่งก็เพื่อใช้เป็นสถานศึกษาจึงสมควรสร้างสถานศึกษาขึ้นโดยตรงดัง นั้นในปี พ.ศ.๒๔๕๓ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานที่ดินและ พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์จัดตั้งโรงเรียนมหาดเล็กหลวงขึ้นเป็นโรงเรียนใน พระองค์โดยดำเนินการตามแบบโรงเรียนกินนอนชั้นดีของประเทศอังกฤษ มีการสอบและอบรมเด็กชายให้เป็นสุภาพบุรุษใช้ระบบให้นักเรียนปกครองกันเอง ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงสถาปนาเป็นโรงเรียน วชิราวุธวิทยาลัยเมื่อ พ.ศ.๒๔๖๙ มีการศึกษาระดับประถมศึกษาจนถึงมัธยมปลายพ.ศ.๒๔๖๑ ได้ทรงพระราชบัญญัติโรงเรียนราษฎร์ขึ้นเพื่อควบคุมการ ดำเนินงานการศึกษาของเอกชนให้มีประสิทธิภาพ พ.ศ.๒๔๖๔ ได้ทรงตราพระราชบัญญัติประถมศึกษาขึ้น นับเป็นครั้งแรกในประวัติการศึกษาไทยที่ ได้มีกฎหมายค้ำประกันความมั่นคงในการจัดการศึกษาในระดับนี้มีสาระสำคัญคือ บังคับให้เด็กทุกคนที่มีอายุตั้งแต่ ๗ ปีบริบูรณ์เรียนหนังสืออยู่ในโรงเรียน จนกระทั่งอายุ ๑๕ ปีบริบูรณ์ ในด้านการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกฐานะโรงเรียนข้าราชการพลเรือนในพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในปี พ.ศ.๒๔๕๙ นับเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย นับว่าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ได้ทรงวางรากฐานการศึกษาแผนใหม่ไว้ตั้งแต่ระดับประถมศึกษาจนถึง อุดมศึกษา
ด้านการศาสนาได้ทรงอุปสมบท และประทับที่วัดบวรนิเวศ ๑ พรรษา โรงรอบรู้ในหลักพระพุทธศาสนาอย่างลึกซึ้งได้ทรงพระราชนิพนธ์หนังสือ เกี่ยวกับพุทธศาสนาไว้หลายเล่ม เช่น “พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร” และ “เทศนาเสือป่า” ซึ่งรวบรวมเรื่องที่เกี่ยวกับพุทธศาสนาและศาสนาต่าง ๆ ที่ทรงบรรยาย แก่เสือป่าทุกวันเสาร์ ต่อจากการบรรยายเรื่องวิชาทหารในระหว่างวันที่ ๒๕ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๗ ถึง ๒๘ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๕๘ เมื่อครั้งที่พระองค์ทรงดำรง พระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร ได้ทรงพบพระพุทธรูปโบราณองค์หนึ่งที่เมื่องศรีสัชนาลัย องค์พระชำรุดมาก แต่ส่วนอื่น ๆ ยังดีอยู่ ได้โปรดเกล้าฯ ให้ช่างปั้นและหล่อองค์พระขึ้นใหม่ มีขนาดสูง ๑๒ ศอก ๔ นิ้ว เป็นพระพุทธรูปอื่น ๆ ยังดีอยู่ ได้โปรดเกล้าฯ ให้ช่างปั้นและหล่อองค์ ์พระขึ้นใหม่ มีขนาดสูง ๑๒ ศอก ๔ นิ้ว เป็นพระพุทธรูปยืน พระราชทานนามว่า พระร่วงโรจนฤทธิ์ศรีอินทราทิตย์ธรรมโมภาส มหาวชิราวุธราชปูชนียบพิตร ประดิษฐานไว้ ณ พระวิหารโถงด้านหน้าของพระปฐมเจดีย์ เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๘
ด้านการเศรษฐกิจและการส่งเสริมสินค้าไทยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งคลังออมสินขึ้นเป็นเริ่มแรกในประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑ เมษายนพ.ศ.๒๔๕๖ เพื่อฝึกให้ราษฎร รู้จักประหยัดเก็บสะสมทรัพย์และนำเงินไปฝากไว้อย่างปลอดภัย ในปัจจุบันได้มีพัฒนาการขึ้นเพื่อเป็นธนาคาร ออมสิน เมื่อ พ.ศ.๒๔๙๘ ในปี พ.ศ.๒๔๕๙ ได้โปรดเกล้าฯ ให้เลิกการพนันบ่อนเบี้ย ซึ่งทำให้เศรษฐกิจของประเทศดีขึ้นพระองค์ทรงเห็น การณ์ไกลว่าเมื่อ ประเทศชาติรุ่งเรือง ขึ้นในภายหน้าจะต้องมีการก่อสร้างบ้านเรือนอาคารพาณิชย์ และสถานที่ราชการตามแบบอารยประเทศจำเป็นต้องใช้ซิเมนต์เป็นจำนวน มากจึงทรงริเริ่มก่อตั้งบริษัทปูนซิเมนต์ไทยขึ้น เมื่อปี พ.ศ.๒๔๕๖ในด้านการส่งเสริมการผลิตและการจำหน่ายสินค้าหัตถศิลปไทย ได้ทรงพระกรุณาโปรด เกล้าฯ ให้จัดงานฤดูหนาวในบริเวณพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ในบางปีได้จัดขึ้นที่สนามเสือป่า หรือสวนสราญรมย์ และท้ายที่สุดได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดเตรียมงานแสดงสินค้าและผลิตผลในด้านอุตสาหกรรมครั้งใหญ่ในปี พ.ศ.๒๔๖๘
สวรรคต
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระประชวรด้วยพระโรคทางเดินอาหารขัดข้อง ได้มีประกาศในราชกิจจานุเบกษา ว่าทรง พระประชวรด้วยพระโรคพระโลหิตเป็นพิษในพระอุทร มาตั้งแต่วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๖๘ และสวรรคต ณ พระที่นั่งจักพรรดิพิมาน เมื่อวันที่ ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๖๘ พระชนมพรรษาเป็นปีที่ ๔๖ เสด็จดำรงสิริราชสมบัติได้ ๑๕ พรรษา
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระประชวรด้วยพระโรคทางเดินอาหารขัดข้อง ได้มีประกาศในราชกิจจานุเบกษา ว่าทรง พระประชวรด้วยพระโรคพระโลหิตเป็นพิษในพระอุทร มาตั้งแต่วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๖๘ และสวรรคต ณ พระที่นั่งจักพรรดิพิมาน เมื่อวันที่ ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๖๘ พระชนมพรรษาเป็นปีที่ ๔๖ เสด็จดำรงสิริราชสมบัติได้ ๑๕ พรรษา
ภายหลังจากการยกเลิกการฝึกยุวชนทหารในปี พ.ศ. 2490 ในปีถัดมา พลโท หลวงชาตินักรบ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมใน สมัยนั้น ได้พิจารณาเห็นว่า การสงครามในอนาคตนั้น พลเมืองทุกคนไม่จำกัดเพศและวัย ย่อมจะต้องมีส่วนร่วมในสงครามด้วยกันทั้งสิ้น จึงมีความจำเป็นต้องขยายโครงสร้างของกองทัพ พร้อมกับพัฒนาระบบกำลังสำรองควบคู่กันไป
กระทรวงกลาโหมจึงจัดตั้งกรมการรักษาดินแดนขึ้น ตามพระราชบัญญัติจัดระเบียบป้องกันราชอาณาจักร พุทธศักราช 2491 และคำสั่งทหารที่ 54/2477 ลงวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2491 เพื่อดำเนินการตามวัตถุประสงค์ดังกล่าว กิจการนักศึกษาวิชาทหารจึงเริ่มมีขึ้นนับแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
ปีการศึกษา 2492 ได้เริ่มมีการฝึก นักศึกษาวิชาทหารเป็นปีแรก โดยเริ่มในกรุงเทพมหานคร แล้วจึงกระจายไปตามหัวเมืองในต่างจังหวัด หลังดำเนินการฝึกเป็นเวลา 5 ปี (2492 - 2496) ในปี 2497 ได้มีพิธีประดับยศ ว่าที่ร้อยตรี เป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 17 พ.ค. 2497 ปีการศึกษา 2528 ได้เริ่มมีการฝึกนักศึกษาวิชาทหารหญิงเป็นครั้งแรก พร้อมกับการฝึกนักศึกษาวิชาทหารชั้นปีที่ 4 ในส่วนของกองทัพเรือ
ปี 2544 กองทัพบกปรับเปลี่ยนโครงสร้างใหม่ โดยให้รวมกรมการรักษาดินแดนกับกรมการกำลังสำรองทหารบก ใช้ชื่อว่า หน่วยบัญชาการกำลังสำรอง (นสร.)
ปีการศึกษา 2549 ทางกรมกำลังพลทหารอากาศได้รับอนุมัติจากกองทัพอากาศ เปิดการฝึกนักศึกษาวิชาทหารชั้นปีที่ 1 และจะเปิดการฝึกครบทั้ง 5 ชั้นปี ในปีการศึกษา 2553 โดยเน้นเฉพาะเหล่าช่างเทคนิคทหารอากาศ
เดือนเมษายน 2552 หน่วยบัญชาการกำลังสำรอง เปลี่ยนชื่อเป็น หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน
ปีการศึกษา 2552 การฝึกนักศึกษาวิชาทหารชั้นปีที่ 1 ในส่วนของกองทัพเรือเกิดขึ้นเป็นครั้งแรก
ซึ่งจะขยายการฝึกจนครบชั้นปีที่ 3 เช่นเดียวกับนักศึกษาวิชาทหารในส่วนของกองทัพบกในปีการศึกษา 2554 และยังเปิดรับ นศท.ที่สำเร็จการฝึกชั้นปีที่ 3 ในส่วนของกองทัพบกที่มีความประสงค์โอนย้ายมาฝึก นศท.ชั้นปีที่ 4 ในส่วนของกองทัพเรือไปจนถึงปีการศึกษา 2554
ปีการศึกษา 2556 เป็นต้นไป การรับ นศท.ในส่วนของกองทัพเรือ จะเริ่มรับจาก นศท.ชั้นปีที่ ๑ โดยส่วนเดียว